Kalça kemiği kırığı ve düşme sonucu oluşan kemik kırıkları. Yaşlıların çoğu gününü ev içerisinde geçirmektedir. Hareketsiz yaşam, kalsiyumdan fakir beslenme, ileri yaş hastalıkları kırık riskini arttırmaktadır. Yaşlı nüfustaki bu kırıklar erken cerrahi tedavi edilmezse mortal olabilir.
Kalça kırıkları ileri yaşlarda minimal veya orta düzeydeki bir travma ile oluşmaktadır.Hastaların çoğunda kalça kırığı basit bir düşme ile olmaktadır, bazen de travma öyküsü yoktur. Bilinen gerçek ise osteoporoz kırığın hazırlayıcı birinci sebebidir.
Femur boyun kırıkları ve intertrokanterik kırıklar aynı sıklıkla görülür.İleri yaşlarda intertrokanterik kırıklar daha sıklıkla görülmektedir.Her iki kırık tipi de kadınlarda erkeklerden 3 kat fazla görülür.Nörolojik hastalık varlığı,kötü beslenme,görme bozukluğu,malignite ve azalmış fiziksel aktivite kalça kırığı riskini arttırır.
Kalça kırıklarında tanı için çoğunlukla direkt grafi yeterli olur.Nadiren BT ve MR tetkiki istenir.Kalça kırığı saptanan hasta hospitalize edilir.Cerrahi tedavi ilk 3 gün içinde yapılmalıdır.3 günden sonraki ameliyatlarda mortalite riski 2 kat artar.
İntertrokanterik kırıklarda redüksiyon ve internal tesbit iyi yapılırsa kaynama düzgün olur.Ancak daha yaşlılarda görülen bu kırıklarda osteoporoz derecesi daha fazladır,İnternal fiksasyonun gevşemesi , redüksiyon kaybı ve erken tam yük verememe gibi ciddi sorunlar görülür.Aşırı osteoporotik intertrokanterik kırıklarda çimentolu kalkar destekli protez uygulanmalıdır.
Boyun kırıkları kapsül içinde olur,avasküler nekroz ve geç dejeneratif değişimler nedeniyle fiksasyon yerine protez uygulanmalıdır.İlerlemiş yaşlarda,çivileme sonrası gevşeme ve kaynama yokluğunda,romatoid artrit ve koksartrozlu kalça kırıklarında,malignite,Parkinson,epilepsi gibi nörolojik hastalığı olanlarda,kırıklı çıkığı olanlarda,mental retardasyonlu hastalarda,Alzheimer hastalığında protez tercih edilmelidir.
Unipolar kalça protezi 2 yıldan az yaşam beklentisi olanlarda ve ev içinde sınırlı ambulatuar hastalar için uygundur.
Bipolar çimentolu protezler en iyi fonksiyonel sonucu verirler.
Romatoid artrit,avasküler nekroz ve osteoartriti olan hastalara total kalça protezi uygulanır.
Cerrahi tedavi spinal yada genel anestezi ile gerçekleştirilir,1-1,5 saat kadar sürer.Posterior girişim kolaylığından tercih edilmelidir.
Hastalar enfeksiyon ve derin ven trombozuna karşı proflaksi uygulanmalıdır.Antibiyotik tedavisi idrar sonrası çıkarılıncaya kadar,fraksiyone heparin iyice mobilize oluncaya kadar sürdürülür.
Kalça protezi uygulanan hastalara fizyoterapistlerin yardımıyla birinci gün yatak içi kas egzersizlerine başlanır,yatak kenarına oturabilir.2. gün walkerle kısa mesafe yürüyebilirler.Koltuğa oturabilir.5.gün taburcu edilir.15. gün dikişler alınmalıdır.Walker ya da koltuk deyneğini 3 ay süreyle kullanmalıdır.
Ameliyat sonrası ilk yılı atlatan hastalar normal yaşamını sürdürür.
Erken tanı,erken tedavi ve erken mobilizasyon başarıyı arttırtır,mortaliteyi azaltır.Kısa hastane kalım süresi ekonomik maliyetini azaltır.
Gelecekte daha çok kalça kırığı göreceğiz.Osteoporozu iyi tanımalı ve tedavi etmeliyiz.Yeni osteoporoz ilaçları giderek az sayıda ilaç alarak daha etkin tedavi sağlamaktadır.Anestezi ilaçları ve protez teknolojisindeki hızlı gelişmeler ümitlerimizi arttırmaktadır.
Kalça kırıkları ileri yaşlarda minimal veya orta düzeydeki bir travma ile oluşmaktadır.Hastaların çoğunda kalça kırığı basit bir düşme ile olmaktadır, bazen de travma öyküsü yoktur. Bilinen gerçek ise osteoporoz kırığın hazırlayıcı birinci sebebidir.
Femur boyun kırıkları ve intertrokanterik kırıklar aynı sıklıkla görülür.İleri yaşlarda intertrokanterik kırıklar daha sıklıkla görülmektedir.Her iki kırık tipi de kadınlarda erkeklerden 3 kat fazla görülür.Nörolojik hastalık varlığı,kötü beslenme,görme bozukluğu,malignite ve azalmış fiziksel aktivite kalça kırığı riskini arttırır.
Kalça kırıklarında tanı için çoğunlukla direkt grafi yeterli olur.Nadiren BT ve MR tetkiki istenir.Kalça kırığı saptanan hasta hospitalize edilir.Cerrahi tedavi ilk 3 gün içinde yapılmalıdır.3 günden sonraki ameliyatlarda mortalite riski 2 kat artar.
İntertrokanterik kırıklarda redüksiyon ve internal tesbit iyi yapılırsa kaynama düzgün olur.Ancak daha yaşlılarda görülen bu kırıklarda osteoporoz derecesi daha fazladır,İnternal fiksasyonun gevşemesi , redüksiyon kaybı ve erken tam yük verememe gibi ciddi sorunlar görülür.Aşırı osteoporotik intertrokanterik kırıklarda çimentolu kalkar destekli protez uygulanmalıdır.
Boyun kırıkları kapsül içinde olur,avasküler nekroz ve geç dejeneratif değişimler nedeniyle fiksasyon yerine protez uygulanmalıdır.İlerlemiş yaşlarda,çivileme sonrası gevşeme ve kaynama yokluğunda,romatoid artrit ve koksartrozlu kalça kırıklarında,malignite,Parkinson,epilepsi gibi nörolojik hastalığı olanlarda,kırıklı çıkığı olanlarda,mental retardasyonlu hastalarda,Alzheimer hastalığında protez tercih edilmelidir.
Unipolar kalça protezi 2 yıldan az yaşam beklentisi olanlarda ve ev içinde sınırlı ambulatuar hastalar için uygundur.
Bipolar çimentolu protezler en iyi fonksiyonel sonucu verirler.
Romatoid artrit,avasküler nekroz ve osteoartriti olan hastalara total kalça protezi uygulanır.
Cerrahi tedavi spinal yada genel anestezi ile gerçekleştirilir,1-1,5 saat kadar sürer.Posterior girişim kolaylığından tercih edilmelidir.
Hastalar enfeksiyon ve derin ven trombozuna karşı proflaksi uygulanmalıdır.Antibiyotik tedavisi idrar sonrası çıkarılıncaya kadar,fraksiyone heparin iyice mobilize oluncaya kadar sürdürülür.
Kalça protezi uygulanan hastalara fizyoterapistlerin yardımıyla birinci gün yatak içi kas egzersizlerine başlanır,yatak kenarına oturabilir.2. gün walkerle kısa mesafe yürüyebilirler.Koltuğa oturabilir.5.gün taburcu edilir.15. gün dikişler alınmalıdır.Walker ya da koltuk deyneğini 3 ay süreyle kullanmalıdır.
Ameliyat sonrası ilk yılı atlatan hastalar normal yaşamını sürdürür.
Erken tanı,erken tedavi ve erken mobilizasyon başarıyı arttırtır,mortaliteyi azaltır.Kısa hastane kalım süresi ekonomik maliyetini azaltır.
Gelecekte daha çok kalça kırığı göreceğiz.Osteoporozu iyi tanımalı ve tedavi etmeliyiz.Yeni osteoporoz ilaçları giderek az sayıda ilaç alarak daha etkin tedavi sağlamaktadır.Anestezi ilaçları ve protez teknolojisindeki hızlı gelişmeler ümitlerimizi arttırmaktadır.
Kalça kırıkları ameliyat edilmezse ne olur?
Yaşlılarda güçlükle dengede olan organ sistemleri ve ruhsal durum kalça kırığıyla tamamen bozulur. Metabolik dengeler alt üst olur. Şeker hastalığı, kalp hastalığı, akciğer hastalığı gibi önceden var olan hastalıklar giderek ağırlaşır. Kırık ufak hareketlerle dahi çok ıstırap verdiğinden tuvalet ihtiyacının karşılanması ve temizliğin sağlanması hem hasta, hem de bakımı sağlayan kişilere ciddi zorluk oluşturur. Yatağa temas eden yerlerde bası yaraları çıkabilir. Hasta ameliyat edilmeden aylarca bakım ve destek tedavisiyle hayatta tutulabilmişse bile kalça kırıklarının büyük kısmı kendiliğinden kaynamaz. Bu da yürümeye engel teşkil eden ciddi sakatlık bırakır. Bütün bu sorunlar ancak hastanın ameliyat edilmesi ve bir an önce ayağa kaldırılmasıyla aşılabilir.
0 yorum:
Yorum Gönder